Η Πόλις Εάλω

Πεντακόσια πενήντα έξι χρόνια πέρασαν από την αποφράδα εκείνη ημέρα της 29ης Μαΐου 1453. Τότε που η Κωνσταντινούπολη, η πόλη του Ιουστινιανού, του Θεοδοσίου, του Βασίλειου του Βουλγαροκτόνου και τόσων άλλων Αυτοκρατόρων, η Βασιλεύουσα των πόλεων, το στολίδι της Ανατολής και της Δύσης έπεσε στα χέρια των Οθωμανών. Με την πτώση της έκλεισε και τυπικά το κεφάλαιο της «Βυζαντινής Αυτοκρατορίας». Της μόνης αυτοκρατορίας που παρέμεινε ζωντανή για περισσότερα από χίλια χρόνια. Όλη αυτή την περίοδο ήταν το προπύργιο της Ευρώπης καθώς δεχόταν συνεχείς επιθέσεις από βαρβαρικούς λαούς. Απέκρουσε τις επιθέσεις των Σλάβων (540, 559, 581), Περσών και Αβάρων (626), Αράβων (669-79 και 717-18), Βουλγάρων (813, 913 και 924) και Ρώσων (τέσσερις επιθέσεις μεταξύ 860-1043). Αν αυτοί και τόσοι ακόμα λαοί κατέλυαν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και ξεχύνονταν στην Ευρώπη, η ιστορία και ο πολιτισμός της θα ήταν πολύ διαφορετικός. Το 1204 όμως δέχθηκε το μεγάλο χτύπημα από το οποίο δεν μπόρεσε να ορθοποδήσει και να ανακτήσει την παλιά της λάμψη. Αυτό που δεν κατάφεραν οι βάρβαροι το πέτυχαν τα χριστιανικά κράτη της Δύσεως, τα οποία με άλλοθι την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων από τους Άραβες, άλωσαν την Πόλη κατά την 4η Σταυροφορία. Παρά την ανακατάληψη και την παλινόρθωση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας το 1261, δεν ήταν ποτέ πια η ίδια. Αυτοί που τόσες φορές τους προστάτευσε η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία από τις ορδές των βαρβάρων, αυτοί που εκπολιτίστηκαν από τον ανώτερο πολιτισμό του Βυζαντίου, έγιναν οι δήμιοι της. Ώσπου εμφανίστηκαν μπροστά από τα τείχη της Πόλης οι Τούρκοι…

Πολλοί αυτοκράτορες αγωνίστηκαν για τη διατήρηση της μεγάλης και λαμπρής αυτοκρατορίας. Σύμβολο όμως του Βυζαντίου έγινε ο Κων/νος Παλαιολόγος, ο τελευταίος αυτοκράτορας, ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς, που έπεσε με το σπαθί στο χέρι στην πύλη του Αγίου Ρωμανού. Οι ύστατοι υπερασπιστές της Πόλης με τον Αυτοκράτορά τους, λίγοι μπροστά στον εχθρό, έκαναν αυτό που τους πρόσταζε η ελληνική ψυχή τους και έδωσαν την ύψιστη μάχη, που στάθηκε ικανή να τους εξυψώσει στο πάνθεον των ηρώων της ελληνικής φυλής και να κάνει έναν αυτοκράτορα θρύλο στις καρδιές των Ελλήνων. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, η ψυχή του Ελληνισμού, με την υπέρτατη θυσία του, ενσάρκωσε και συμβόλισε τη συνείδηση χιλιάδων χρόνων Ιστορίας. Η αντίσταση στα τείχη της Βασιλεύουσας έμεινε στις ψυχές των υπόδουλων Ελλήνων ως τίτλος τιμής και δέσμευση για νέους αγώνες. Αν είχαν προτιμήσει την συνθηκολόγηση από την αντίσταση η ντροπή θα ήταν ανεξίτηλη και ίσως να μην ακολουθούσε η Εθνεγερσία του 1821. Η ηρωική άμυνα γέννησε την υπομονή, την ελπίδα και την προσδοκία της απελευθέρωσης. Οι θρύλοι του Μαρμαρωμένου Βασιλιά και της Κόκκινης Μηλιάς έθρεψαν γενιές Ελλήνων και τους ώθησαν σε δεκάδες κινήματα και τελικά στην Εθνική Παλιγγενεσία. Χαρακτηριστική είναι η συνομιλία του Κολοκοτρώνη με έναν ξένο απεσταλμένο:
-«Εμείς, ποτέ συμβιβασμό δεν εκάμαμε με τους Τούρκους… Ο βασιλεύς μας εσκοτώθη, καμμία συνθήκη δεν έκαμε, η φρουρά του είχε παντοτινό πόλεμο με τους Τούρκους και δύο φρούρια ήτον πάντοτε ανυπότακτα».
- «Ποια είναι η βασιλική φρουρά του, ποια είναι τα φρούρια;»
-« Η φρουρά του βασιλέως μας είναι οι λεγόμενοι Κλέφται, τα φρούρια η Μάνη και το Σούλι και τα βουνά».

Είναι ξεκάθαρο λοιπόν πως το ιστορικό, πολιτικό και ηθικό δικαίωμα στη Μεγάλη Ιδέα μας το έδωσαν οι τελευταίοι μαχητές της Κωνσταντινούπολης και μπόρεσαν οι απόγονοί τους να απελευθερώσουν και άλλα κομμάτια της Ελλάδας και να φτάσει στη σημερινή της μορφή. Αυτούς λοιπόν τιμούμε σήμερα, τους πεσόντες κατά την πολιορκία και την Άλωση. Είναι μια μέρα εθνικής υπερηφάνειας. Οι θρήνοι και οι θρύλοι που ακολούθησαν την πτώση της Βασιλεύουσας μας συγκινούν και δίνουν την ελπίδα οι υπερασπιστές της Πόλης να αποτελέσουν παράδειγμα και για τις νεότερες γενεές. Αυτός είναι ο σκοπός αυτού του άρθρου. Να μείνει άσβεστη η ιστορική μνήμη και να συνεχιστεί η παράδοση που θέλει τον Έλληνα, από τα αρχαία χρόνια μέχρι τα νεότερα, να μάχεται με θάρρος και απαράμιλλο ηρωισμό, πάντα έναντι υπέρτερων εχθρών, για την Πίστη, για την Πατρίδα και για τους συγγενείς, όπως είπε κι ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος στη συγκλονιστική του ομιλία πριν από την τελική επίθεση των Οθωμανών.